Dialoogvaardigheden en -strategieën

De manier waarop een gesprek wordt gevoerd, heeft veel impact op de uitkomsten ervan. Maar wat zijn de kenmerken van een ‘goede’ dialoog? Hoe kan je met een andere aanpak ervoor zorgen dat je méér resultaat bereikt? En welke verschillende methoden of strategieën zijn er eigenlijk? Vanuit het Toekomstgesprek Landelijk Gebied hebben we een overzicht gemaakt van verschillende dialoogstrategieën, en wanneer je welke het beste kunt toepassen.

Hoe zorg je voor een ‘goede’ en constructieve dialoog? Hierover is in Nederland al veel kennis en kunde beschikbaar, en er zijn veel verschillende aanbieders van bijvoorbeeld trainingen in dialoog. Om makkelijk inzicht te krijgen in de beschikbare opties, hebben wij een overzicht gemaakt van een aantal bewezen dialoogstrategieën: 

  • Verbindend Onderhandelen (Mutual Gains Approach): deze procesaanpak richt zich specifiek op het creëren van wederzijds voordelige overeenkomsten, vooral in onderhandelingscontext door het bouwen. Het doel is een resultaat dat de belangen van alle partijen zo goed mogelijk dient en meerwaarde biedt in het eindresultaat en de uitvoering, door te bouwen aan relaties.
     
  • Deep Democracy: heeft als doel collectieve besluitvorming en het integreren van alle perspectieven, inclusief tegenstellingen en minderheidsstemmen. Het proces zelf, waarin alle stemmen gehoord worden, is hier een belangrijker einddoel dan een specifieke overeenkomst.
     
  • Design Thinking / Social design: vanuit een ontwerpende aanpak op zoek naar nieuwe, gedragen oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. De aanpak van social design kenmerkt zich door de mensen waar het uiteindelijk om gaat, centraal te stellen in het proces van oplossingen bedenken. Deze oplossingen worden in co-creatie ontworpen en gevalideerd, ín de praktijk.  
     
  • (De)polarisatie: In een gepolariseerd landschap ontstaan meerdere kampen, allerlei vormen van wij-zij denken. Boeren tegenover natuur, samenleving tegenover overheid. Provincies versus Rijksoverheid, praktijkmensen versus wetenschap enzovoorts. Vaak wordt veel aandacht besteed aan de uitersten, de extreme standpunten, terwijl het in werkelijkheid effectiever blijkt te zijn om te focussen op het ‘midden’. Het midden bestaat uit een groep van welwillenden en veranderaars die graag willen veranderen, maar niet weten hoe. Door het midden een duidelijke stem te geven, depolariseert het landschap en verandert het onderwerp van ‘problemen die verdelen’ naar ‘gezamenlijke kansen die verbinden’.  
     
  • Integral facilitation: richt zich op het faciliteren van diepgaande en flexibele dialoogprocessen binnen een groep, met als doel om groepsdynamiek te verbeteren en emotionele barrières te verlagen. Hier ligt de nadruk op de groepsprocessen en persoonlijke ontwikkeling in de dialoog.
     
  • Handelingskader Maatschappelijke Onrust: Protest vormt een belangrijk onderdeel van de democratie; maatschappelijke onrust als ‘straatpolitiek’. Het handelingskader ‘Maatschappelijke onrust’ gaat ervan uit dat ongenoegen en onrust horen bij een democratie. Voor het openbaar bestuur is de kunst te zorgen dat verschillende perspectieven en grieven goed worden ingebracht in de besluitvorming, om ongenoegen te voorkomen of te verminderen. Vervolgens dat escalatie in de openbare orde wordt voorkomen. En – als het toch ontvlamt – dat daar adequaat in te handelen. Omgaan met ongenoegen en onrust is dus zowel een democratie vraagstuk, als een vraagstuk van openbare orde en veiligheid.  

Momenteel werken we samen met een aantal experts op bovengenoemde methoden en strategieën aan het beschikbaar maken van een aantal algemene dialoogvaardigheden en wanneer welke strategie het meest effectief is. In een volgend stadium zijn we voornemens om ook een netwerkfunctie te vervullen op dit terrein.  

Het effect dat we met ‘Inzicht in dialoogstrategieën’ willen bereiken, is om gebiedsprocessen in het landelijk gebied verder te helpen door het gesprek op een andere manier te voeren. Het hebben van de juiste dialoog vaardigheden kan ervoor zorgen dat er tóch een resultaat wordt bereikt waar het gesprek anders wellicht was geëindigd.  

Ben jij betrokken bij gebiedsprocessen? Heb je het gevoel dat je al langere tijd dezelfde gesprekken steeds opnieuw voert, maar er geen voortgang lijkt te zijn? Dan is de training ‘Inzicht in dialoogstrategieën’ wat voor jou. Stuur een mail naar de postbus Toekomstgesprek Landelijk Gebied toekomstgespreklandelijkgebied@minlnv.nl 

Gerelateerde links

Handelingskader | OMO Podcast over Social Design Depolarisatie