Stille Midden: Op zoek naar verhalen uit de streek

De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB), een onderwijs- en onderzoeksinstituut voor de publieke sector, en de Regieorganisatie Transitie Landelijk Gebied (RTLG) slaan de handen ineen in de organisatie van ‘gesprekstochten naar het meerstemmige midden van de streek’. In lijn met de depolarisatie-filosofie van Bart Brandsma gaan we op zoek naar de persoonlijke geluiden in drie streekgebieden die, in tegen stelling tot het geluiden op de ‘flanken’, nog te weinig gehoord worden. We brengen het ‘midden’ op stem. Door op zoek te gaan naar de gewortelde gevoelsdynamiek in de streek, deze op te tekenen door gebruik te maken van ‘de kracht van het verhaal’ ontrafelen we persoonlijke dilemma’s in de streek én gaan we op zoek naar nieuw praktisch handelingsperspectief. Daarnaast levert dit proces een unieke nieuwe interventietool op die van pas kan komen voor eenieder actief in een gebiedsproces.

Wanneer een grote verandering ophanden is, klinkt het geluid ‘op de flanken’ vaak het luidst. Zij die heel erg voor of juist tegen zijn, zetten de toon, maken de opinie, bepalen het debat. Als zij dat bovendien allebei tegelijk doen, komen zij lijnrecht tegenover elkaar te staan. We spreken dan van polarisatie. Het risico in die situatie is dat vergeten wordt dat er méér geluiden zijn, geluiden, geworteld in een specifiek streekgebied die nu nog niet gehoord worden, geluiden uit het midden. Die geluiden gaan we verzamelen en samenbrengen in ‘streekverhalen’. De verhalen gaan over de veranderingen in het landelijk gebied en wat die persoonlijk betekenen voor verschillende betrokkenen, in het bijzonder betrokkenen die nu nog niet gehoord worden. De ideeën van het midden zijn geen uitdrukking van op de flanken bekende tegenstellingen, maar mogelijk wel van ‘iets anders’, ze brengen een goed overzicht van wat er voor mensen op het spel staat in de doorontwikkeling van het landelijk gebied maar ook wat hen houvast en handelingsperspectief geeft. En die inzichten kunnen helpen in de transitie.  

De transitie landelijk gebied bevindt zich in een gepolariseerd landschap. De polen groeien, de discussie verhardt: het genuanceerde midden met haar verdraagzaamheid neemt af. Dat zit een serieus dialoog in de weg, in ieder streekgebied. De gesprektochten naar meerstemmige midden van een streek zouden uitkomst kunnen bieden: wat beweegt iemand in een bepaalde streek om een stap naar voren of achteren te doen in relatie tot de doorontwikkeling van het landelijk gebied? Van een nadrukkelijke focus op de twee tegenpolen naar het organiseren van gesprekstochten op zoek naar meerstemmigheid (en de verdraagzaamheid) in dit midden, zo willen we bijdragen aan de depolarisatie van de doorontwikkeling van het landelijk gebied.  

Om te depolariseren moet je niet de polen bestrijden maar het midden versterken. Dat levert niet alleen inzicht op in de persoonlijke dilemma’s die bij de doorontwikkeling van het landelijk gebied komen kijken, maar levert ook nieuw handelingsperspectief op. Door de inzet van de ‘kracht van het verhaal’ projecteren we de gevoelsdynamiek uit de streek. Daarnaast beogen we door dit proces zorgvuldig in te richten en te documenteren een nieuwe interventiemethode te ontwikkelen die bijdraagt aan depolarisatie en handzaam voor mensen die actief zijn in het landelijk gebied. 

Gerelateerde links

Boek Woorden Wisselen Mark van Twist (2023) Boek van Bart Brandsma Polarisatie – inzicht in de dynamiek wij-zij denken (2016)