Instrumentenkoffer Landelijk Gebied

Bij vrijwillige kavelruil (of ruilverkaveling bij overeenkomst) komen drie of meer eigenaren op vrijwillige basis overeen om bepaalde, hun toebehorende zaken samen te voegen (grond en gebouwen) en de gegeven massa op bepaalde wijze te verkavelen en onder elkaar bij notariële akte te verdelen. Een kavelruil kan het karakter hebben van een eenvoudige grondruil tussen enkele eigenaren.

Overheden kunnen om meerdere redenen grond verwerven en verkopen, bijvoorbeeld voor het realiseren van nieuwe natuur, de inzet van ruilgrond in een kavelruilproces, wettelijke herverkaveling of beekherstel. Ook kan verwerving van grond onderdeel zijn van een bredere afspraak met een stoppende of verplaatsende agrarisch ondernemer.

Door de functie van een perceel grond te wijzigen (bijvoorbeeld met een omgevingsplan, al dan niet in samenhang met de omgevingsverordening, een projectbesluit of besluit kwaliteit leefomgeving) kan bijvoorbeeld de mogelijkheid tot veehouderij op het perceel worden verminderd of verwijderd. Hierdoor daalt doorgaans de waarde van de grond, en wordt de grondeigenaar hiervoor gecompenseerd, bijvoorbeeld met SKNL.

Onteigening is de gedwongen overdracht van het eigendomsrecht van particulieren aan de overheid. Onteigening is mogelijk als een bepaalde functie niet in overeenstemming is met de beoogde vorm van ontwikkeling, gebruik of beheer van de fysieke leefomgeving zoals aangegeven in het Omgevingsplan, in een Omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit of door een Projectbesluit.